Khi mới gia nhập thị trường chứng khoán, việc nắm bắt các mẫu hình giá là rất quan trọng để đưa ra quyết định đầu tư thông minh. Một trong những mẫu hình nổi bật và được ưa chuộng là mẫu hình cốc và tay cầm (Cup and Handle). Mô hình này không chỉ giúp nhà đầu tư xác định xu hướng giá mà còn cung cấp điểm vào lệnh lý tưởng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về mẫu hình này, cách nhận diện và áp dụng nó vào giao dịch.
1. Mẫu hình Cốc và Tay Cầm là gì?
Mẫu hình Cốc và tay cầm (Cup and Handle Pattern) được hình thành khi giá đảo chiều dần dần từ giảm sang tăng một cách chậm rãi. Sự đảo chiều tạo thành một đường cong như hình dạng chiếc cốc. Giá sau đó đi vào một đợt thoái lui (pullback) nhỏ và ngắn, trước khi tiếp tục đảo chiều tăng và hình thành tay cầm.
Điểm gắn tay cầm (lip) hay điểm tiếp giáp giữa miệng cốc và tay cầm được xác định bởi đỉnh giá trước khi bắt đầu thoái lui, là mức đột phá quan trọng cần được chú ý. Mẫu hình Cốc và tay cầm được xác nhận khi giá đột phá qua ngưỡng kháng cự đi ngang mức giá này (đường này chính là miệng cốc).
Phần Cốc: Hình dạng giống như một chiếc cốc, thường có dạng chữ "U" hoặc chữ "V". Phần này xuất hiện sau một đợt giảm giá, khi giá cổ phiếu đã tạo đáy và bắt đầu hồi phục. Đặc điểm của phần cốc bao gồm:
- Phải có một đợt tăng giá ít nhất 30% trước đó.
- Thời gian hình thành từ 7 đến 65 tuần, thường là từ 3 đến 6 tháng.
- Tỷ lệ điều chỉnh từ đỉnh đến đáy cốc khoảng 12-15% đến tối đa 50%.
Phần Tay cầm: Là phần điều chỉnh nhẹ sau khi giá cổ phiếu đạt đỉnh của chiếc cốc. Phần tay cầm thường có hình dạng giống chữ "V" nhỏ hơn. Đặc điểm của phần tay cầm bao gồm:
- Thời gian hình thành từ 1 đến 2 tuần.
- Khối lượng giao dịch trong giai đoạn này cần thấp, cho thấy áp lực bán đang giảm dần
Giá mục tiêu của mẫu hình Cốc và tay cầm được xác định bằng cách đo khoảng cách giữa đáy cốc (đáy thấp nhất trong lòng cốc) và miệng cốc. Sau đó chiếu từ mức đột phá (miệng cốc) lên phía trên.
2. Đặc điểm nhận diện mẫu hình
Để nhận diện mô hình cốc và tay cầm, bạn cần chú ý đến các đặc điểm sau:
Xu hướng trước đó: Mô hình này thường xuất hiện trong bối cảnh xu hướng tăng giá mạnh mẽ trước đó.
Độ sâu của phần cốc: Thường từ 12% đến 30% so với mức giá trước đó. Đáy cốc không nên quá sâu để tránh tạo ra sự hoài nghi cho nhà đầu tư.
Thời gian hình thành: Mô hình thường mất từ 7 đến 65 tuần để hoàn thiện. Thời gian dài hơn cho thấy sự tích lũy mạnh mẽ.
Khối lượng giao dịch: Khối lượng giao dịch thường giảm dần trong quá trình hình thành phần tay cầm và tăng mạnh khi giá bứt phá ra khỏi đỉnh tay cầm.
Hình dạng của phần Tay cầm: Phần tay cầm cần nằm ở nửa trên của chiếc cốc và phải nằm trên đường trung bình động MA200. Phần này hơi lệch xuống dưới và tỷ lệ bằng 1/3 so với thân cốc là tốt nhất (tỷ lệ giảm thường từ 5% - 10% không vượt quá 15%) để đảm bảo tính khả thi của mô hình
Tín hiệu xác nhận mô hình - Breakout: Khi giá cổ phiếu bứt phá khỏi đỉnh tay cầm với khối lượng giao dịch lớn, đây là tín hiệu mạnh mẽ cho thấy mô hình đã được xác nhận. Khối lượng giao dịch cao cho thấy sự tham gia mạnh mẽ từ các nhà đầu tư và khả năng tiếp tục xu hướng tăng
3. Cách giao dịch với mẫu hình Cốc và Tay cầm
Nếu áp dụng đúng mô hình cốc tay cầm này thì khả năng nhà đầu tư thu về lợi nhuận cao, mức tăng giá có thể lên đến 20% - 35% (bằng chiều sâu của đáy). Khi mô hình được xác nhận, đây là thời điểm lý tưởng để vào lệnh. Dưới đây là các bước cụ thể:
Điểm vào lệnh
Thời điểm mua: Nhà đầu tư nên vào lệnh khi giá cổ phiếu vượt qua đỉnh của tay cầm với khối lượng giao dịch lớn. Đây là thời điểm lý tưởng để mua vào vì nó cho thấy xu hướng tăng đang được xác nhận.
Khoảng cách an toàn: Điểm mua lý tưởng thường cách đỉnh của tay cầm một đoạn bằng khoảng 1/3 chiều cao của mô hình để đảm bảo an toàn hơn trong trường hợp giá điều chỉnh nhẹ sau khi bứt phá.
Quản lý rủi ro
Stop-loss: Đặt mức stop-loss dưới đáy của tay cầm để bảo vệ vốn trong trường hợp thị trường diễn biến không như kỳ vọng. Mức stop-loss này giúp hạn chế thua lỗ nếu giá không tiếp tục tăng như dự đoán.
Kiểm soát vị thế: Nhà đầu tư nên cân nhắc kích thước vị thế dựa trên mức độ rủi ro mà họ sẵn sàng chấp nhận. Việc quản lý vị thế hợp lý sẽ giúp bảo vệ tài khoản đầu tư lâu dài.
Mục tiêu lợi nhuận
Tính toán mục tiêu: Mục tiêu lợi nhuận có thể được đặt ở mức 20% đến 35% từ điểm bứt phá, tương ứng với chiều sâu của đáy cốc. Nhà đầu tư cũng có thể sử dụng các chỉ báo kỹ thuật khác để xác định mức kháng cự tiếp theo.
Theo dõi xu hướng: Sau khi vào lệnh, nhà đầu tư cần theo dõi diễn biến thị trường và điều chỉnh chiến lược nếu cần thiết. Việc này bao gồm việc xem xét các tín hiệu từ khối lượng giao dịch và các chỉ báo kỹ thuật khác.
Phản ánh tâm lý thị trường
Mô hình cốc và tay cầm không chỉ đơn thuần là một mẫu hình mà còn phản ánh tâm lý thị trường. Sự xuất hiện của mô hình này cho thấy:
Giai đoạn củng cố: Sau một xu hướng tăng mạnh, thị trường thường trải qua giai đoạn củng cố trước khi tiếp tục xu hướng đó, giúp nhà đầu tư có thời gian để xem xét lại các yếu tố cơ bản và kỹ thuật.
Sự tham gia của nhà đầu tư: Khối lượng giao dịch tăng mạnh khi bứt phá khỏi tay cầm cho thấy sự tham gia tích cực từ các nhà đầu tư, điều này củng cố thêm niềm tin vào khả năng tiếp tục xu hướng tăng.
4. Ví dụ thực tế
Bạn đã nắm được những thông tin quan trọng nhất về mô hình cốc tay cầm qua các phần diễn giải ở trên, chúng ta sẽ đi vào ví dụ thực tế Cổ phiếu PAN
Trước khi mẫu hình cốc tay cầm được hình thành, cổ phiếu PAN trong giai đoạn từ tháng 11/2013 đến tháng 04/2014 đã tăng 58,27%, qua đó đáp ứng được yêu cầu tăng giá trước khi xác nhận mẫu hình.
Yếu tố tiếp theo cần xem xét là phần đáy cốc, dựa vào biểu đồ có thể nhận ra từ phần đỉnh cốc so với đáy cốc chênh lệch là khoảng 30% và phù hợp với tiêu chí độ sâu của cốc nằm trong khoảng từ 12%-33%. Cùng với đó là thời gian tạo cốc là từ tháng 4/2014 đến tháng 7/2014, tức 3 tháng là khoảng thời gian hợp lý để hình thành phần thân cốc.
Sau khi xét yếu tố về thân cốc, chúng ta sẽ xem xét yếu tố tay cầm
Phần điều chỉnh của tay cầm là gần 10%, nằm trong khoảng lý , và đáp ứng được điều kiện đặt ra khi có điều chỉnh và thời gian tạo tay cầm là 4 tuần.
Đi kèm với đó là khối lượng bắt đầu cạn kiệt dần ở phần tay cầm khi có điều chỉnh phần tay cầm đều nằm trên MA200, xác nhận hình thành mẫu hình cốc tay cầm.
Và những diễn biến tiếp theo thì cũng có thể nhận thấy đây là một ví dụ hoàn hảo cho mẫu hình cốc tay cầm khi giá ngày 29/07/2014 chạm đỉnh cốc ở mức giá quanh khu vực 14 thì thanh khoản đã bắt đầu tăng và duy trì ở các ngày tiếp theo, đưa mức giá của nhảy vọt lên đến đỉnh 21 vào ngày 17/09/2014. Như vậy nếu nhà đầu tư nào nhận thấy mẫu hình cốc tay cầm hình thành và vào giá 14 ngày 29/07 thì chưa đầy 2 tháng sau đã lãi 50%.
Cốt lõi của mẫu hình này là báo hiệu một đợt tăng giá đột biến. Chính vì vậy cổ phiếu tồn tại mẫu hình này thường đem về lợi nhuận vượt trội.
5. Hạn chế của Mô hình
Tín hiệu không chính xác: Mô hình cốc và tay cầm có thể tạo ra tín hiệu giả, đặc biệt là trong các thị trường biến động mạnh. Không phải mọi mô hình đều dẫn đến một đợt bứt phá giá tăng, do đó, nhà đầu tư cần thận trọng khi đưa ra quyết định dựa chỉ vào mô hình này.
Độ sâu của phần cốc: Nếu độ sâu của phần cốc vượt quá 50%, khả năng thành công của mô hình sẽ giảm đáng kể. Một cốc quá sâu có thể cho thấy sự yếu kém trong xu hướng tăng giá, làm giảm độ tin cậy của tín hiệu.
Thời gian hình thành dài: Mô hình này thường yêu cầu thời gian dài để hoàn thiện, từ vài tuần đến vài tháng. Điều này có thể gây khó khăn cho các nhà đầu tư muốn tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng.
Khó khăn trong nhận diện: Đôi khi, việc nhận diện mô hình cốc và tay cầm có thể gặp khó khăn, đặc biệt là khi thị trường không ổn định hoặc khi cổ phiếu có thanh khoản thấp. Mô hình có thể không hoàn chỉnh hoặc không rõ ràng, dẫn đến việc khó xác định điểm vào lệnh chính xác.
Phụ thuộc vào khối lượng giao dịch: Mô hình này yêu cầu khối lượng giao dịch phải giảm dần trong giai đoạn hình thành phần cốc và tăng mạnh khi bứt phá. Nếu khối lượng không đáp ứng yêu cầu này, tín hiệu có thể không đáng tin cậy.
6. Lưu ý khi sử dụng mô hình Cốc và Tay cầm
Kết hợp với các chỉ báo khác: Để tăng tính chính xác của quyết định giao dịch, nhà đầu tư nên kết hợp tín hiệu từ mô hình cốc và tay cầm với các chỉ báo kỹ thuật khác như RSI, MACD hoặc các mẫu nến tiếp diễn. Việc này giúp xác nhận xu hướng và giảm thiểu rủi ro.
Quản lý rủi ro chặt chẽ: Luôn đặt mức stop-loss dưới đáy của tay cầm để bảo vệ vốn trong trường hợp thị trường diễn biến không như kỳ vọng. Quản lý vốn cá nhân là rất quan trọng để đảm bảo rằng bạn không bị thua lỗ quá lớn.
Theo dõi diễn biến thị trường: Sau khi vào lệnh, nhà đầu tư cần theo dõi sát sao diễn biến giá cổ phiếu và điều chỉnh chiến lược nếu cần thiết. Việc này bao gồm việc xem xét các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến giá cổ phiếu cũng như tâm lý thị trường.
Linh hoạt trong việc nhận diện mô hình: Không phải lúc nào mô hình cũng hoàn hảo theo tiêu chuẩn lý thuyết. Nhà đầu tư cần linh hoạt và sẵn sàng điều chỉnh cách nhìn nhận mô hình dựa trên biểu đồ thực tế để đưa ra quyết định giao dịch hợp lý.
Chờ đợi tín hiệu bứt phá rõ ràng: Trước khi vào lệnh mua, hãy chắc chắn rằng giá đã bứt phá khỏi đường kháng cự với khối lượng giao dịch cao, điều này sẽ giúp tăng độ tin cậy cho quyết định của bạn.
7. Kết luận
Mẫu hình cốc và tay cầm là một công cụ hữu ích cho các nhà đầu tư F0 muốn tìm kiếm cơ hội đầu tư tiềm năng trên thị trường chứng khoán. Bằng cách hiểu rõ cách nhận diện và áp dụng mô hình này, bạn có thể tối ưu hóa quyết định đầu tư của mình. Hãy luôn nhớ rằng việc nghiên cứu kỹ lưỡng và theo dõi thị trường sẽ giúp bạn trở thành một nhà đầu tư thông minh hơn!
